Katalog knjiga 1868-1972
O štampanom Katalogu knjiga 1868 – 1972.
Objavljivanjem štampanog Kataloga knjiga na jezicima jugoslovenskih naroda 1868–1972 Narodna biblioteke Srbije započela je 1975, a završila 1989. godine. Katalog se sastoji od 14 tomova, ukupno preko 13.000 stranica. Ovaj katalog obuhvata oko 300.000 naslova monografskih publikacija koje Narodna biblioteka Srbije poseduje u svojim fondovima, odnosno sve knjige jugoslovenskih naroda objavljene od 1868. godine do 31. decembra 1972. godine.
Prinove fonda posle 1972. godine nalaze se u lisnim aneksima ovom katalogu. Svaki tom prati odgovarajući autorski registar, a u poslednjem, XIV tomu nalazi se kumulativni registar svih autora, prevodilaca, priređivača i drugih saradnika. U Katalog su uključene sve knjige na jezicima jugoslovenskih naroda štampane na teritoriji bivše Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije, podrazumevajući i periodiku u širem smislu (almanasi, godišnjaci, kalendari, zbornici, izveštaji) i ostala serijska izdanja (kolekcije). Pored toga, Katalog sadrži i izdanja svih jugoslovenskih akademija nauka i drugih naučnih institucija, koje svoje edicije objavljuju i na stranim jezicima. Ovde se nalaze i svi udžbenici stranih jezika objavljeni u Jugoslaviji, kao i originalna dela stranih pisaca izdatih kod nas sa komentarima jugoslovenskih stručnjaka, namenjena učenicima kao školska lektira. Osnovu za ovaj katalog činio je lisni autorski katalog Narodne biblioteke Srbije koji je rađen prema Pravilima za katalogizaciju (Beograd, Društvo bibliotekara NRS, 1957), zasnovanim uglavnom na pravilima Društva američkih biblioteka (ALA Cataloguing rules for author and title entries. Edited by Clara Beetle. 2.ed. – Chicago, 1949) i pravilima Vatikanske biblioteke (Vaticano, Biblioteca Apostolica: Règles pour le catalogue des imprimés. Ed. Française. – Cité du Vatican, 1950). Kataloške jedinice sređene su prema azbučnom redu odrednice. Odrednica može da bude ime autora (individualnog ili kolektivnog) i naslov dela (za anonimne publikacije). Svaki zapis poseduje i signaturu, odnosno oznaku za lokaciju knjige u fondu Narodne biblioteke Srbije.
O slikovnom Katalogu knjiga 1868–1972.
U okviru Projekta retrospektivne konverzije kataloga, odnosno transformacije lisnih i štampanih u elektronske kataloge, koji je Narodna biblioteka Srbije započela tokom 2002. godine, izrađen je i Slikovni katalog knjiga 1868–1972. Naime, Projektom retrospektivne konverzije predviđeno je da svi štampani i lisni katalozi Biblioteke budu preobraženi u elektronski katalog i uključeni u jedinstvenu bibliografsku bazu. Rad na projektu započet je upravo sa ovim štampanim Katalogom knjiga na jezicima jugoslovenskih naroda, 1868–1972. Svih četrnaest tomova štampanog Kataloga najpre je skenirano, ukupno oko 13.000 stranica.
Katalog knjiga na jezicima jugoslovenskih naroda
Rezultat prve faze Projekta retrospektivne konverzije predstavlja upravo ovaj slikovni Katalog, koji je sada dostupan i korisnicima preko Interneta i web prezentacije Narodne biblioteke Srbije. Katalog je moguće pretraživati na onom najosnovnijem nivou, odnosno na nivou autora, ili po pojedinim stranicama i tomovima. Kao rezuultat pretraživanja, dobijaju se čitave stranice štampanog Kataloga, odnosno slike tih stranica u formatu tiff. Korisnik knjigu traženog autora može da dobije na određenoj pronađenoj stranici. Dakle, umesto da korisnik dolazi u Biblioteku i pretražuje pravi štampani Katalog, sada ga može kao knjigu pretraživati i preko Interneta.
U sledećoj fazi Projekta retrospektivne konverzije, sve ove slike štampanog kataloga biće najpre pretvorene u tekstualne datoteke, pomoću posebnog softvera za optičko prepoznavanje karaktera Fine Reader. Potom će pomoću drugog specijalnog softvera za takozvano parsiranje teksta, koji izrađuju stručnjaci Biblioteke, svi tekstualni bibliografski zapisi biti pretvoreni u standardne UNIMARC bibliografske zapise. U poslednjoj fazi svi ti zapisi biće inkorporirani u jedinstveni elektronski katalog biblioteke i potpuno pretraživi.
