Na inicijativu Instituta za noviju istoriju Srbije, Narodna biblioteka Srbije digitalizovala je Stenografske beleške Ustavotvorne skupštine Kraljevine SHS, a povodom stogodišnjice donošenja Vidovdanskog ustava.
28. 06. 2021. godine
Na današnji dan, 28. juna 1921. godine, pre tačno jednog veka, tadašnja mlada Kraljevina SHS dobila je svoj prvi ustav, poznat kao Vidovdanski. Posle proglašenja Kraljevine SHS 1. decembra 1918. usledio je period provizornog uređenja koje je trajalo dve i po godine. U tom periodu započela je konsolidacija unutrašnjeg uređenja države, koja do 1941. godine nije bila dovršena. Novonastalu državu karakterisala je izrazita složenost u pogledu istorijskog nasleđa: čak šesnaest više ili manje različitih pravnih područja, ogromne razlike u kulturnim, socijalnim, ekonomskim prilikama, etnička i verska raznolikost, izrazita složenost u socijalnoj strukturi, naročito među najbrojnijim slojem – seljaštvom. Agrarna struktura bila je osobito kompleksna, a novonastala država bila je u tom pogledu “muzej agrarnih struktura”: od ostataka poznoantičkih, preko feudalnih, pa sve do modernih kapitalističkih odnosa. Teško da bi se u evropskim okvirima mogao naći kompleksniji prostor koji se praktično preko noći našao u granicama iste države. Izbori za Ustavotvornu skupštinu održani su relativno kasno, novembra 1920. godine, a razlozi za to bili su, kako u navedenim okolnostima, tako i u specifičnim političkim prilikama, koje je karakterisala dinamika koja je manje ili više temeljno menjala dotadašnju političku scenu u svakoj od pokrajina novonastale države.
Rezultati izbora za Konstituantu samo su donekle pojednostavili političku scenu, ali su, sa druge strane, ukazali na duboke protivurečnosti društva Kraljevine SHS. Dovoljno je napomenuti samo okolnost da je oko četvrtine mesta u Ustavotvornoj skupštini pripalo komunistima i radićevcima – dvema partijama koje su do tada bile na političkoj margini. O tome kako je tekla rasprava u Ustavotvornoj skupštini Kraljevine SHS, koje su teme otvarane paralelno sa najvažnijim pitanjem ustrojstva države, kako su izgledale političke debate i o brojnim drugim pitanjima sada je najširoj javnosti moguće da se obavesti u Digitalnoj NBS (autor teksta: dr Srđan Milošević, naučni saradnik Instituta za noviju istoriju Srbije)
- Za digitalizaciju su zaslužne: Olga Mitrović, Irena Opanović i Tatjana Domazet iz Odeljenja za razvoj digitalne biblioteke i mikrofilmovanje.
